Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Śladami historii w Krakowie - były obóz koncentracyjny Płaszów

Ewa Adamska
Ewa Adamska
Auschwitz-Birkenau, Majdanek, Bełżec, Treblinka, Sztutowo... Krakowianie również mają swój Auschwitz, czyli Płaszów położony w dzielnicy Podgórze.

Obóz Plaszow

Płaszów, a właściwie Plaszow to były niemiecki obóz pracy przymusowej, nazwany tak prawdopodobnie od Dworca Płaszów (gdyż dzielnica Płaszów nie należała do obozu).

Powstał pod koniec 1942 roku, początkowo znajdował się na terenach cmentarza krakowskiej Gminy Żydowskiej (zwany "nowym"), później został powiększony o teren Cmentarza Podgórskiego, (zwanego "starym"), rozciągnął się aż do ulicy Heltmana i od zachodu przylegał do ulicy Wielickiej. Obszar ten zajmował łącznie 70 ha.

Do obozu pracy, określanego również jako karny obóz pracy, w pierwszej kolejności byli kierowani krakowscy Żydzi (po upadku getta krakowskiego 28 października 1942 roku), a także Polacy. Liczba więźniów wraz z upływem czasu zwiększała się - z 2 tysięcy aż do 25 tysięcy.

Więźniowie mieszkali w 180 barakach i wykonywali przeróżne prace: szyli mundury, drukowali dokumenty władz hitlerowskich, pracowali w zakładach elektrycznych, ślusarskich, samochodowych, itd. Jednak jednym z pierwszych ich zadań było bezczeszczenie cmentarzy, zrywanie nagrobków, z których potem wykonywano drogi obozowe... Do innych zajęć więźniów należały prace w kamieniołomach spółki handlowej "Liban&Ehrenpreis". Kamieniołom "Liban" z charakterystycznymi czterema wieżami jest doskonale widoczny z Kopca Księcia Kraka, zaś część obiektów to pozostałości po scenografii filmu "Lista Schindlera".

Obóz pracy przymusowej przekształcono w 1943 roku w podobóz obozu koncentracyjnego "Majdanek", a w 1944 roku w samodzielny obóz koncentracyjny Plaszow. Plaszow miał filie w krakowskich zakładach przemysłowych, takich jak: Fabryka Naczyń Emaliowanych Oskara Schindlera, fabryka kabli, lotnisko w Rakowicach oraz kilka zakładów na Zabłociu.

Pod koniec 1943 roku zaczęto budowę krematorium oraz komór gazowych, ale ich nie ukończono. Więźniowie mieszkali w tragicznych warunkach, byli skrajnie wyczerpani, przepracowani, zagłodzeni. Kilka masowych grobów, będacych na terenie obozu, zastąpiło krematoria. Wykonywano masowe egzekucje więźniów, m.in. na szańcu FS 21, tzw. H-górce. Obecnie stoi w tym miejscu pomnik upamiętniający zbrodnie. Część więźniów została wywieziona do Auschwitz-Birkenau i innych obozów zagłady.

"Szary Dom" i willa komendanta obozu

Przerażające miejsca, jakie się zachowały, to tzw. Szary Dom, stojący na skrzyżowaniu, przy ulicy Heltmana. Przed wojną był to budynek Towarzystwa Chewra Kadisza, później zaś karcer obozowy i miejsce kaźni. W dobrym stanie można oglądać również willę komendanta obozu, Amona Goetha, przy ulicy Heltmana 22 (tzw. Czerwony Dom). Amon Goeth dowodził likwidacją getta w Krakowie, Tarnowie oraz obozu pracy w Szebni. Cechował się wyjątkowym okrucieństwem - nie tylko kierował obozem, ale również osobiście zabijał więźniów, a w szczególności kobiety z dziećmi i starców.

Oskar Schindler

Oskar Schindler - niemiecki przedsiębiorca, nazista. Podczas inwazji na Polskę szukał zysków na nowych terenach. Schindler stał się więc właścicielem Niemieckiej Fabryki Wyrobów Emaliowanych na krakowskim Zabłociu, w której zatrudniał ok. 1300 Żydów, każąc im niewolniczo pracować. Zmiana w postępowaniu Niemca nastąpiła po likwidacji krakowskiego getta w 1942 roku. Schindler postanowił uratować swoich "pracowników", przenosząc ich do fabryki w Czechach. Niemiec uratował około 1100 Żydów przed śmiercią.

Kto przeżył?

Przeżyli m.in.: Tomasz Jakubowicz, polski działacz społeczności żydowskiej, od 1997 roku przewodniczący Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Krakowie. Po likwidacji krakowskiego getta trafił w 1943 roku do obozu w Płaszowie. Dziś jest członkiem zarządu Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, Jewish Community Centre oraz członkiem Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa. Inni ocaleni przez Oskara Schindlera, to m.in.: Miriam Akavia, izraelska pisarka, Josef Bau, poeta, prozaik, malarz, grafik i fotograf, Bronisława Horowitz-Karakulska, Wiktor Lezerkiewicz, piłkarz, Leo Rosner, muzyk.

Plaszow obecnie

Jak obecnie wygląda teren obozu Plaszow? Jest bardzo zaniedbany, zarastają go trawy, drzewa, sięgające kilku metrów. Teren jest nierówny, nieoznakowany, na dnie kamieniołomu Liban jest wlelkie bajoro. Przed wejściem do obozu znajduje się mapa wraz z trasą zwiedzania, jednak będąc w środku obozu, trudno zorientować się, w jakim konretnie jest się miejscu. W 1944 roku wobec zbliżającej się Armii Czerwonej, rozebrano baraki, wywożono więźniów do innych obozów, masowo palono zwłoki, próbując zatrzeć ślady. Co się zachowało? Resztki płyt nagrobnych, które były zapewne drogami obozowymi, ruiny zabudowań przemysłowych oraz kamieniołomów.

Zachował się jeden (!) nagrobek żydowski w całości na terenie obozu – Chaima Abrahamera. Część wschodnią obozu, gdzie dawniej istniały koszary załogi i magazyny, jest obecnie zabudowana osiedlem mieszkaniowym Kabel. Na terenie obozu widnieje kilka pomników, upamiętniających cierpienie Żydów i Polaków skazanych na ludobójstwo. Czy to jednak wystarczy, by oddać im rzeczywisty hołd?


Informator MM:Teatry | Policja | Noclegi | Kościoły | Rozkład MPK | Wyniki Lotto |
Baseny i kąpieliska | Hot spoty | Plan miasta
| Kina w Krakowie | Pogoda w Krakowie
emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Michał Pietrzak - Niedźwiedź włamał się po smalec w Dol. Strążyskiej

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na krakow.naszemiasto.pl Nasze Miasto