Odkwaszanie Regera

Praca jest mozolna. Wiekowe karty konserwatorzy czyszczą,
pojedynczo moczą we wzmacniającym je roztworze, a na koniec suszą i prasują. W zbiorach archiwalnych Książnicy Cieszyńskiej przechowywane są tzw. Teki Regera — dokumenty i akta urzędowe, notatki, korespondencja, wycinki z gazet, druki ulotne, fotografie składające się na prywatne archiwum Tadeusza Regera (1872-1938). Wszystkie są niezwykle cenne. Dzięki nim można bowiem badać i drążyć historię regionu.
Dokumenty powstały po 1850 roku.

— To był okres fascynacji drukiem, papier powstawał w dużych ilościach w technice, której efektem ubocznym było zakwaszenie. Z czasem prowadzi ono do degradacji papieru. Dokumenty nie tylko żółkną, ale jeszcze kruszą się i łamią — mówi Łucja Brzeżycka, kierowniczka Działu Ochrony i Konserwacji Zbiorów Książnicy Cieszyńskiej.

W Polsce od wielu lat działa rządowy program „Kwaśny Papier”, w ramach którego w Bibliotece Uniwersytetu Jagiellońskiego w 2003 roku uruchomiono aparat do odkwaszania druków metodą Neschena. Odpowiednio przygotowane dokumenty, po wstępnym oczyszczeniu, zanurzane są w specjalnym płynie odkwaszająco-wzmacniającym, a potem suszone. Operacja ta wzmacnia papier nie niszcząc przy tym atramentu.

— Dzięki uprzejmości Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego Książnica Cieszyńska mogła wiosną tego roku skorzystać z tej usługi nieodpłatnie — mówi Łucja Brzeżycka.

Odkwaszono w ten sposób około 12000 kart ze 105 Tek Regera. Pozostałe dokumenty — ponad 3200 kart, które ze względu na stan zniszczenia czy swoją konstrukcję nie mogły być odkwaszone maszynowo, są obecnie naprawiane i konserwowane ręcznie w pracowniach Książnicy Cieszyńskiej.

To pierwsza taka masowa akcja konserwatorska w Książnicy Cieszyńskiej. Praca jest bardzo mozolna. Kartki najpierw czyści się, pojedynczo moczy we wzmacniającym je roztworze, potem suszy, a na koniec prasuje. — W tym roku chcemy odkwasić wszystkie Teki Regera. Potem może znajdą się pieniądze na kolejne dokumenty, których mamy mnóstwo — mówi kierowniczka Działu Ochrony i Konserwacji Zbiorów.

Spuścizna polityka
Tadeusz Reger był politykiem, który większość życia spędził na Śląsku Cieszyńskim. Odgrywał czołową rolę w ruchu socjalistycznym i niepodległościowym. Przechowywany w Cieszynie księgozbiór Regera nie jest kompletny. Po śmierci właściciela jego najcenniejsze zbiory przekazano do Centralnego Archiwum Polskiej Partii Socjalistycznej i Muzeum im. Józefa Piłsudskiego w Łodzi. Cieszyńskiemu muzeum udało się wówczas wykupić jedynie część spuścizny. Zbiory te podzielono na dwie grupy, z których jedną stanowi księgozbiór, a drugą materiały archiwalne, zwane Tekami Regera. Księgozbiór liczy w sumie 7.000 woluminów
i obejmuje głównie dzieła z zakresu historii, prawa, socjologii, przyrody oraz silesiaka. O wiele większą wartość mają zbiory archiwalne, liczące ogółem 5.500 jednostek ewidencyjnych.

W ich skład wchodzą dokumenty i akta urzędowe, notatki, korespondencja, wycinki z gazet, druki ulotne, związane bezpośrednio z osobą Regera.