Od Zakładów Mięsnych do osiedla marzeń. Angielska Grobla w Gdańsku zyska na atrakcyjności?

Niedawno wydana została decyzja pomorskiego konserwatora zabytków, która umożliwiła realizację pierwszego etapu Riverview II. Uzgodnienie z poprzednim szefem Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków, Igorem Strzokiem, zakłada nie tylko odbudowę trzech zabytkowych budynków Gdańskich Zakładów Mięsnych, ale również budowę ośmiu nowych budynków mieszkalnych. W sumie, na osiedlu znajdzie się 387 mieszkań.

Riverview II to projekt, który zdaniem inwestora łączyć ma w sobie najlepsze aspekty życia miejskiego. Zabudowa kwartałowa z przestronnymi dziedzińcami-ogrodami oraz zabytkowe budynki w stylu neorenesansowym oferujące luksusowe apartamenty, to tylko część atrakcji, jakie czekają na przyszłych mieszkańców. Inwestor podkreśla, że osiedle będzie naturalną kontynuacją filozofii pierwszego etapu, łącząc nowoczesność z historią.

Proces uzyskania uzgodnień konserwatorskich, trwający trzy lata, skupiał się na szczególnych elementach architektonicznych dawnej rzeźni miejskiej, w tym na obiektach frontowych oraz na gmachach przemysłowych dotkniętych przez pożary w minionych dekadach. Vastint Poland, mając nadzieję na szybkie uzyskanie pozwolenia na budowę, już przygotowuje stosowny wniosek.

Z planów inwestora ponadto wynika, że na terenie o powierzchni około 69 tysięcy metrów kwadratowych powstaną nie tylko mieszkania, ale także przestrzenie usługowo-handlowe i biura. Ostatecznym celem jest dostarczenie około 900 nowych mieszkań, które wzbogacą ofertę mieszkaniową miasta.

Riverview II zapowiada się jako kolejny krok w kierunku odnowy Gdańska, łącząc w sobie dbałość o dziedzictwo historyczne z nowoczesnymi rozwiązaniami urbanistycznymi. To obietnica nie tylko dla przyszłych mieszkańców, ale dla całego miasta - obietnica przestrzeni, gdzie każdy znajdzie coś dla siebie, od zacisza zabytkowych murów po tętniące życiem nowoczesne apartamentowce.

Wielki zespół rzeźni miejskiej powstał w latach 90. XIX w., wtedy zbudowano nowoczesny zakład, wyposażony w bocznicę kolejową i własne nabrzeże portowe. O nowoczesności zakładu świadczyło funkcjonowanie chłodni, zamrażalni oraz niezależnej wytwórni lodu. Była także restauracja z hotelem, a obok niej budynek biurowy. Wcześniej teren pod zakłady wykorzystywany był na składy m.in. drewna.

Zakłady całkowicie obsługiwały mięsne zapotrzebowanie mieszkańców Gdańska. Niewielkie wzmianki z lat 20. ubiegłego stulecia mówią o tygodniowych dostawach na poziomie: 2 tys. świń, 500 wołów, 600 sztuk innych zwierząt. Możliwości przerobowe gdańskich zakładów były znacznie większe.

Pociągi ze zwierzętami pochodzącymi z gospodarstw przytaczane były przez Dolne Miasto. Towarzyszyło temu beczenie, muczenie i kwik. Nad dzielnicą unosił się też bardzo nieprzyjemny zapach stęchlizny, który przy niesprzyjających wiatrach docierał do Głównego Miasta. To efekt wielu procesów przetwarzania mięsa. Zakład dawał pracę kilkuset pracownikom. Prężnie działał także w czasie II Wojny Światowej.

Co ważne, zakłady w dobrym stanie przetrwały trudne czasy „wyzwalania” Gdańska. W okresie PRL mięsna produkcja była kontynuowana. Ciekawą inicjatywę zrealizowano w latach 60-tych na tyłach zakładu - dotychczasowej restauracji - Związku Zawodowego Pracowników Przemysłu Mięsnego. Obiekt znany jako kino „Piast” był uznawany za najnowocześniejsze kino w Gdańsku, jednak w latach osiemdziesiątych zaniechano w nim kulturalnej działalności.

W 1983 roku kompleks Zakładów Mięsnych jako zwartą całość objęto ochroną konserwatorską. Łącznie do rejestru zabytków wpisano aż 22 budynki.

Gdy Polska przestawiła się z gospodarki centralnie planowanej na wolnorynkową, zaczęły się duże kłopoty zakładów mięsnych na Długich Ogrodach. Powoli zamykano kolejne sekcje na jego terenie. Nadszedł moment, kiedy zakład należało zamknąć. Zakład zbankrutował, a budynki opustoszały.

Zakłady mięsne zaczęły popadać w ruinę. Syndyk masy upadłościowej dawnego państwowego przedsiębiorstwa i Urząd Miejski w Gdańsku nie potrafiły się porozumieć w sprawie powstałych problemów formalno-prawnych tych terenów.

Skala dewastacji była tak duża, że przebywanie na terenie zakładów groziło śmiercią. Wszystko za sprawą osób zbierających złom. Łącznie ruiny zakładu pochłonęły życie trzech złodziei. Do śmiertelnych wypadków z ich udziałem dochodziło trzy razy. Pierwszy zginął w styczniu 1999 r., drugi we wrześniu 2001 r. Ostatni w sobotę 19 czerwca 2004 r.

Na przełomie wieków strażacy kilkadziesiąt razy wyjeżdżali gasić pożary dawnych zakładów. W tamtym czasie niemal jeden po drugim znikały budynki dawnych zakładów nie tylko w przestrzeni, ale też w rejestrze zabytków.

Ostatecznie, po wielu latach sporów, obszar sprzedano prywatnemu inwestorowi. Teren wraz z kilkoma innymi działkami w tym tą najcenniejszą dla Gdańska na północnym cyplu Wyspy Spichrzów, kupiła firma Group Labarro Polska.