Ludzie, którym zależy

Rozmawiamy z Piotrem Mareckim, współorganizatorem Festiwalu Kultura Polskich Czasopism, rozpoczynającego się dzisiaj w Krakowie

GK. Opublikował Pan właśnie książkę "Pospolite ruszenie", zawierającą 28 wywiadów z redaktorami czasopism kulturalno?literackich ukazujących się w Polsce po roku 1989. Czy udało się Panu obliczyć, ile takich pism wychodzi?
- Ukazuje się ponad 500 tytułów, z tego 170 zostało skatalogowanych jako literackie. To prawdziwy fenomen, takiej liczby pism nie ma chyba w żadnym innym europejskim kraju.
GK Kto je wydaje?
- W innych krajach takie pisma publikują z reguły wielkie domy wydawnicze, wychodzą jako dodatki do dużych mediów, na przykład dzienników. U nas przeciwnie - wydają je stowarzyszenia, fundacje, prywatni ludzie.
GK. Jakie są nakłady takich czasopism?
- Można to pokazać na przykładzie "Lampy", wydawanej przez Pawła Dunina?Wąsowicza. Jemu udaje się sprzedać około 2.500 egzemplarzy. To chyba wartość graniczna. I dowodzi, że takie pismo nie jest w stanie utrzymać się ze sprzedaży. Dunin?Wąsowicz włożył w "Lampę" sporo pieniędzy, zarobionych na książce Doroty Masłowskiej, zorganizował promocję i - nie przekroczył wspomnianej bariery. Takie jest zainteresowanie rynku. Żeby osiągnąć większy nakład, należałoby drukować w pełnym kolorze, ciąć i upraszczać teksty, zamieszczać interesujące zdjęcia. I sprzedawać egzemplarz za 2?3 złote, a nie 7 czy 10.
GK. Nie zarabiają, nawet się nie samofinansują, a jednak wychodzą...
- To kolejny fenomen, na pozór sprzeczny z zasadami wolnego rynku. Cóż, wszystko udaje się dzięki zaangażowaniu wydawców.
GK. Jaki jest zasięg takich czasopism?
- Sprzedawane są głównie w Empikach, które organizują konkursy - przyjmują tytuł do sprzedaży, jeśli zwróci się im koszt miejsca na półce. Trafiają do niewielkich, niszowych księgarni, trochę sprzedaje "Ruch", ważnym medium jest internet. Tam nie tylko można kupić dany tytuł - wiele pism wychodzi tylko w wersji internetowej. Niektóre, nie dając sobie rady z kosztami druku, przechodzą z realu w przestrzeń wiurtualną. Internet to przyszłość takich czasopism.
GK. Czy autorzy otrzymują honoraria?
- W większości pism nie. Płacą tylko niektóre, zwłaszcza te, które otrzymują dotacje.
GK. Czyli wydawcy mogą liczyć na jakieś wsparcie?
- Przede wszystkim od fundacji, np. Fundacji Batorego. Fundacja Otwarty Kod Kultury wspiera pisma internetowe. Niektóre, nieliczne tytuły, dotuje Ministerstwo Kultury. Głównie te, które mają wieloletnią tradycję - "Twórczość", "Odra", "Akcent"...
GK. Kiedy sytuacja była lepsza - za czasów PRL, kiedy kulturalnych pism było mniej, ale były wydawane centralnie, w dużych nakładach, z dotacjami, dobrym kolportażem? Pomijam oczywiście kwestię istniejącej wtedy cenzury...
- Jestem zwolennikiem niezależności, niszowatości, działań oddolnych. W takich miejscach rodzi się kultura. Weźmy przykład czasopism dotowanych centralnie, przez Ministerstwo - są martwe, nie ma w nich ruchu intelektualnego, niczego nie kreują. Pisma niezależne tworzą kulturę, są niezwykle różnorodne. Żyją, gdyż redagują je ludzie, którym na tym po prostu zależy.

Program Festiwalu Kultura Polskich Czasopism
* sobota, godz. 16 - Bunkier Sztuki, pl. Szczepański 3a - Dyskusja: Czasopismo kulturalne - może czy musi być polityczne?
* sobota, godz. 17 - Bunkier Sztuki - Promocja książki Piotra Mareckiego "Pospolite ruszenie"
* sobota, godz. 18 Bunkier Sztuki - Dyskusja: Odgórnie i oddolnie. Jak finansować działalność czasopisma i nie zbankrutować?
* niedziela, godz. 16 - Bunkier Sztuki - Dyskusja: Sztuka polityczna, sztuka estetyczna
* niedziela, godz. 18 - Fundacja Dynamis, św. Jana 15 - Dyskusja: W poszukiwaniu nowej formuły czasopisma