Ciężki fach kołodzieja

Zrujnowanych pojazdów konnych szukali w całej Polsce. Potem przez długie miesiące restaurowali je w Puńcowie. Teraz w małym, przydomowym muzeum, które odwiedza coraz więcej turystów, na nowy pojazdy konne praktycznie nie ma już miejsca.

- Nie reklamujemy się, ale miewamy sporo gości - mówi Andrzej Lacel, który z teściem Janem Mitręgą, podobno ostatnim kołodziejem na Śląsku Cieszyńskim, prowadzi powozownię.

Było ich wielu

- Z kołodziejstwem spotykałem się od dzieciństwa, bo mój ojciec uprawiał ten zawód w Puńcowie. Ja wyuczyłem się fachu w latach 1926-29 w Cieszynie - wspomina dzisiaj 82-latek. W czasie wojny jako żołnierz był w Kłajpedzie, Wilnie, Mińsku, Smoleńsku, Belgradzie, Mediolanie, Neapolu. Przez Gibraltar dotarł do Anglii, skąd po demobilizacji w 1947 roku wrócił do Polski i wyuczonego zawodu.

- Dyplom mistrzowski uzyskałem w 1948 roku w Katowicach, a dwa lata później przejąłem zakład po ojcu i zaczęła się robota na dobre. Wtedy w Cechu Rzemiosł Różnych w Cieszynie było 36 kołodziejów. - opowiada Jan Mitręga.

Dzisiaj nie pamięta ile wozów zrobił. Było tego jednak sporo (raz nawet karawan), bo po wojnie mało kto miał samochód. Zmieniać zaczęło się to dopiero w latach 50., ale i tak zapotrzebowanie na nowe wozy było spore. W dodatku ciągle trzeba było coś naprawiać. - Oprócz mnie w zakładzie pracowały trzy, cztery osoby. Przy okazji robiło się jeszcze narty i sanki - wspomina pan Jan.

Potrzeba cierpliwości

Pojazdy powstawały często tygodniami. Najpierw kołodziej na tablicy odrysowywał bok pojazdu w skali 1:1. Potem dopasowywał do schematu drewniane elementy. Kiedy miał już zrobiony bok i ustaloną szerokość bryczki, przystępował do robienia wewnętrznych okuć i montażu stalowych sztab, które miały za zadanie wzmacniać konstrukcję.

Praca to była ciężka, wymagająca sporo cierpliwości i samozaparcia. Gdy nie było prądu, wiele elementów trzeba było robić ręcznie. Często kołodziej musiał też prosić o pomoc kowala, tapicera i szklarza.

Wykonanie niektórych elementów było majstersztykiem. Na przykład zrobienie z jednego kawałka drewna wygiętego błotnika trwało bardzo długo i było niezwykle trudne. Trzeba go było podgrzewać, moczyć, znowu podgrzewać.

Zięć z nagrodami

Andrzej Lacel, zięć pana Jana, jest celnikiem. Pracuje jako kierownik zmiany na przejściu granicznym w Cieszynie-Boguszowicach. Kilka dni przed świętami jako jeden z dwóch funkcjonariuszy w Polsce otrzymał z rąk ministra finansów puchar za propagowanie sportu i kultury fizycznej w służbie celnej. Jest radnym w Goleszowie, przewodniczącym powiatowego zrzeszenia Ludowych Zespołów Sportowych, do niedawna jako prezes działał w Tempie Puńców, które gra w lidze okręgowej, był też selekcjonerem reprezentacji Polski funkcjonariuszy celnych w piłce nożnej.

Zamiłowanie do kołodziejstwa odziedziczył po teściu, z którym razem postanowili stworzyć małe muzeum. - Bardziej mu pomagałem - zastrzega 48-latek. - Lepiej mi szła praca z metalem, bo kończyłem Technikum Kuźnicze w Ustroniu.
Pierwsza pod wiatą stanęła bryczka osobowa z 1910 roku. Potem do renowacji poszła była bryczka towarowa. Teraz pod dachem małego muzeum jest siedem odnowionych pojazdów: dyliżans, kolasa, bryczka osobowa i towarowa, wóz drabiniasty oraz typowe cieszyńskie kolasy. Są też ładne, sześcioosobowe sanie. Wszystkie można oglądać. Trzeba się tylko wcześniej umówić na zwiedzanie.